Άι Στράτης

Ο Άγιος Ευστράτιος ή κοινώς Άι Στράτης είναι ένα νησί του βορειοανατολικού Αιγαίου νότια της Λήμνου. Διοικητικά ανήκει στη περιφερειακή ενότητα Λήμνου, της περιφέρειας Βορείου Αιγαίου. Έχει έκταση περίπου 44 m2 με ψιλότερη κορυφή το βουνό “Σημάδι” με ύψος 290 m.

Το έδαφος του, όπως και αυτό της Λήμνου, είναι ηφαιστειογενές και έντονα λοφώδες, γεγονός που δημιουργεί απότομους γκρεμούς κατά μήκος της ακτογραμμής στην ανατολική πλευρά κυρίως. Από την άλλη, η δυτική πλευρά καλύπτεται από κοιλάδες που καταλήγουν στις ακρογιαλιές δημιουργώντας υπέροχες παραλίες με χρυσίζουσα άμμο. Επιπλέον πάνω στο νησί δεν παρατηρούνται στάσιμα ή τρεχούμενα νερά όπως λίμνες και ποτάμια. Από τη Λήμνο απέχει περίπου 18 ν.μ., απόσταση που διανύεται καθημερινά σχεδόν, την θερινή περίοδο, από καραβάκι. Βέβαια, καθώς η απόσταση είναι μικρή μπορεί κάποιος, αν διαθέτει ένα καλά επανδρωμένο σκάφος - όπως ένα φουσκωτό - να φτάσει ως το νησί.

Στον Άι Στράτη υπάρχει ένας μόνο οικισμός με 270 κατοίκους, σύμφωνα με τη τελευταία απογραφή του 2011. Το χωρίο αυτό χτίστηκε το 1968 από τη δικτατορική κυβέρνηση του Γ. Παπαδόπουλου, μετά το καταστροφικό σεισμό του ίδιου έτους, ο οποίος κατεδάφισε το προηγούμενο χωρίο που βρισκόταν στις πλαγιές των βουνών. Με τις ζημίες που προκλήθηκαν αποφασίστηκε από τη κυβέρνηση να ισοπεδωθεί το χωρίο και να χτιστεί ένα νέο δίπλα στο λιμάνι, με άτοκα, μεγάλης διάρκειας δάνεια που παραχωρήθηκαν στους κατοίκους.

Αξίζει να αναφερθεί ότι ο προηγούμενος οικισμός ήταν χτισμένος από πέτρά, κατά τις αρχές της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του βορείου Αιγαίου. Το σημερινό χωριό δίνει στον επισκέπτη την εντύπωση του γραφικού - νοσταλγικού αιγιακού παραθαλάσσιου χωριού. Οι κάτοικοι του ασχολούνται, κατά κύριο λόγο, με την αλιεία και τη κτηνοτροφία, στοιχεία που συναντάμε επίσης πολύ έντονα και στη Λήμνο.

Στις μνήμες των περισσότερων Νεοελλήνων όμως, ο Άι Στράτης έχει αποτυπωθεί ως τόπος εξορίας πολιτικών κρατουμένων. Την αρχή έκανε το 1929 η κυβέρνηση Ε. Βενιζέλου με το περίφημο νόμο “περί ιδιωνύμου αδικήματος”, ενώ ακολούθησε η δικτατορία του Ι. Μεταξά, κατά τη διάρκεια της οποίας το φαινόμενο έλαβε εκτεταμένες διαστάσεις με τις αθρόες εκτοπίσεις πολιτικών αντιπάλων του καθεστώτος. Σημειώνουμε ότι κατά τη περίοδο της γερμανικής κατοχής οι εξόριστοι υπέφεραν τα πάνδεινα, ενώ πέθαναν 33 κομουνιστές κρατούμενοι. Από την απελευθέρωση μέχρι και το 1964, οπότε και έκλεισε το “Στρατόπεδον Πειθαρχημένης Διαβίωσης Εκτοπισμένων”, το νησί απετέλεσε το μαζικότερο τόπο εξορίας πολιτικών κρατουμένων. Υπολογίζεται περίπου ότι πέρασαν από το 47’ μέχρι και το 64’, 7.000 κρατούμενοι. Ανάμεσα του παρευρέθησαν προσωπικότητες όπως ο Σ. Ρίτσος, ο Τ. Λιβαδίτης, ο Μ. Λουντέμης, ο Μ. Κατράκης, ο Η. Ηλιού, ο Κ. Γαβριηλίδης και πολλοί άλλοι. 

Κοιτώντας όμως βαθύτερα στη Ιστορία ανακαλύπτουμε πως το νησί κατοικείται ήδη από τους μυκηναϊκούς χρόνους, καθώς έχουν βρεθεί στην ανατολική πλευρά ευρήματα που το πιστοποιούν. Τέλος ξεχωρίζουν οι τοίχοι των αρχαίων χρόνων και οι ελληνιστικοί τάφοι γύρω από το Λιμάνι.

KEIMENO: ΣΤΑΥΡΟΣ ΣΑΜΙΩΤΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΚΑΛΙΟΥΡΗΣ